ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΟΥ            Αρχική Σελίδα   |   Βιογραφικό   |   Βιβλία   |   Λαογραφία   |   Νέα   |   Σύνδεσμοι   |   Επικοινωνία

     
     
 

Προλήψεις και δεισιδαιμονίες

Οι προλήψεις και οι δεισιδαιμονίες ήταν δημιουργήματα της αμάθειας, της άγνοιας, της ανασφάλειας, του φόβου και της αβεβαιότητας των απλοϊκών ανθρώπων. Ήταν όμως κι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να μεταδίδουν τρόπους καλής συμπεριφοράς, όχι μόνο στα μικρά παιδιά αλλά και στους μεγάλους. Η επιστήμη στις μέρες μας έχει κάνει τεράστια άλματα. Ανακαλύψεις που πριν από δυο - τρεις αιώνες φαίνονταν αδιανόητες κι ασύλληπτες, έχουν τώρα γίνει πραγματικότητα με αποτέλεσμα να καλυτερέψει σε μεγάλο βαθμό η ποιότητα της ζωής μας. Παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που δεν έχουν απελευθερωθεί από τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες του παρελθόντος.


Σας παραθέτομε μερικές απ` αυτές:

Αετός: Ένα μικρό φυλακτό με μορφή αετού φοριέται για προστασία από τις κατάρες.

Αστέρι: Είναι γουρσουζιά να μετράς τ` αστέρια, αλλά αν δεις κάποιο να πέφτει και κάνεις στα γρήγορα μιαν ευχή, σίγουρα θα πραγματοποιηθεί.

Βασιλικός: Ένα τέτοιο φυτό δίπλα στην είσοδο του σπιτιού σας θα σας φέρνει τύχη κι ευτυχία. Επίσης, αν προσφέρετε ένα κλωναράκι βασιλικό σε κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο που φεύγει μακριά, θα επιστρέψει σύντομα κοντά σας.

Βελόνι: Αν βρείτε στο δρόμο σας βελόνι μην το περιφρονήσετε. Μαζέψτε το από χάμω γιατί θα σας φέρει τύχη.

Βρέφος: Στο νεογέννητο βρέφος εκτός από κάποιο χρυσό, ασημένιο ή έστω και συνηθισμένο νόμισμα, συνήθιζαν να χαρίζουν ένα σακουλάκι με αλάτι κι ένα μεγαλύτερο με ζάχαρη. Τα δώρα αυτά θα συνέτειναν ώστε ν` αποκτήσει σφιχτό μυαλό όπως το αλάτι και καρδιά γλυκιά και μαλακή όπως ο ζάχαρης.

Γάμος: Ο γάμος που γινότανε σε χρόνο δίσεκτο, θεωρείτο καταδικασμένος γι` αυτό και τον απόφευγαν.

Δόντι: Όποιος έβλεπε το πρώτο δόντι του μικρού παιδιού έπρεπε να του κάνει ένα δώρο. Επίσης για να έχει γερά και δυνατά δόντια κάποιος, έπρεπε το πρώτο δόντι που άλλαζε να το ρίξει πάνω στο δώμα την ώρα που βασίλευε ο ήλιος λέγοντας το εξής ποιηματάκι:

Ήλιε μου χρυσήλιε μου,
σου δίνω δόντι κοκαλένιο
να μου δώσεις σιδερένιο
να μασώ τα σίδερα
τζιαι τα ποξεματούδκια.

Έγκυος: Όταν μια γυναίκα έμενε έγκυος απέφευγε να το αποκαλύψει για να βγει το μωρό όμορφο. Αν επιθυμούσε κάποιο φρούτο ή κάποιο φαγητό έπρεπε οπωσδήποτε να το φάει, διαφορετικά θα έβγαινε το σχήμα του πάνω στο σώμα του μωρού. Επίσης η έγκυος γυναίκα έπρεπε κατά τη στιγμή του τοκετού να φωνάζει και να καλεί κοντά της το Χριστό, την Παναγία και όλους τους Αγίους. Η Αγιότητά τους θ` ανταποκρινότανε στο κάλεσμά της και θα παρευρίσκονταν δίπλα της, οπότε θα έδιναν και στο παιδί τις ευχές και τις ευλογίες τους, έτσι όχι μόνο θα γεννιότανε γερό και δυνατό το παιδί, αλλά θα ήτανε τυχερό κι ευλογημένο.

Επισκέπτης: Αν κάποιου επισκέπτη παρατραβούσε η επίσκεψή του, του έριχναν λίγο αλάτι κάτω από το κάθισμά του ή έβγαιναν στην αυλή και μ` ένα ξύλο ανακάτευαν την αλουσίβα.

Ερμάρι: Το ερμάρι δεν πρέπει ν`ανοίγεται το βράδυ γιατί θα μπουν μέσα και θα γεννήσουν οι «καλές γυναίκες» (Καλικαντζαρίνες).

«Εις υγεία»: Είναι μεγάλη γουρσουζιά να κάνεις «εις υγεία» με κάποιο πρόσωπο και μετά ν` αφήνεις το ποτήρι σου κάτω χωρίς να πιείς. Γουρσουζιά είναι επίσης να τσουγκρίζεις με άδειο ποτήρι. Μα ούτε και με το νερό πρέπει να κάνεις «εις υγεία».

Λούσιμο: Τις Κυριακές και το Σάββατο του Λαζάρου δεν επιτρέπεται να κάνομε μπάνιο.

Καθρέφτης: Αν σπάσει καθρέφτης, θ` ακολουθήσουν εφτά χρόνια με συμφορές και δυστυχίες.

Καπέλο: Δεν πρέπει να το αφήνεται πάνω στο κρεβάτι γιατί θα φέρει γουρσουζιά.

Καφές: Το χύσιμο του καφέ θεωρείται καλός οιωνός.

Κουκουβάγια: Το κλάμα της κουκουβάγια θεωρείται προμήνυμα κακών μαντάτων.

Κουμπί: Αν βρεις στο δρόμο σου κουμπί μην το πάρεις γιατί θα σου φέρει γουρσουζιά.

Λάδι: Το χύσιμο του λαδιού θεωρείται κακός οιωνός. Επίσης, το λάδι δεν πρέπει να μετακινείται το βράδυ.

«Μάρτης»: Ήταν ένα δίχρωμο βραχιολάκι κατασκευασμένο από άσπρη και κόκκινη κλωστή που το φορούσαν οι κοπέλες την πρώτη μέρα του Μάρτη για να μην τις κάψει ο ήλιος. Το έβγαζαν τη νύχτα της Ανάστασης και το έριχναν μέσα στη «λαμπρατζιά» που άναβαν στην αυλή της εκκλησίας.

Μαύρος γάτος: Αν δεις ξημέρωμα μαύρο γάτο η μέρα σου θα πάει στραβά.

Μπαούλο: Δεν πρέπει ν` ανοίγεται τη νύχτα γιατί ανοίγει τάφος.

Νερό: Όταν διψάς και βρίσκεται δίπλα σου μικρό παιδί, πρέπει να πιει πρώτα το παιδί και μετά εσύ, διαφορετικά θα στερέψουν οι βρύσες.

Νύχια: Την Τετάρτη, την Παρασκευή και το δωδεκαήμερο δεν πρέπει να κόβονται τα νύχια. Και φυσικά ούτε τα νύχια του βρέφους κόβονταν πριν ποσαραντώσει. Τετάρτην τζιαι Παρασκευήν τα νύσια σου μεν κόψεις τζιαι Τζιερκατζιήν να με λουθείς αν θέλεις να προκόψεις.

Παιδί: Όταν ένα παιδάκι αργούσε να μιλήσει ή να περπατήσει το «δκιακόνευαν». Δηλαδή το έβαζαν σ` ένα μεγάλο καλάθι «κοφινάρα» και δυο μικρά κοριτσάκια ή ένα κοριτσάκι κι ένα αγοράκι το μετέφεραν σε επτά σπίτια λέγοντας τα ανάλογα λόγια: «Δώσ` του μωρού τ` ασύντηχου ψουμί για να συντήσχιει» ή «να παρπατήσει». Οι νοικοκυρές του έδιναν πρόθυμα ένα κομμάτι ψωμί και τα παιδιά έφευγαν. Πριν όμως επιστρέψουν στο σπίτι τους περνούσαν από μια κοπριά και κυλούσαν απάνω τρεις φορές το μικρό παιδί για να φύγει από πάνω του το «πάσα κακό». Επέστρεφαν μετά στο σπίτι και ήταν όλοι σίγουροι πως μόλις το «προβληματικό» παιδάκι έτρωγε τα ψωμιά «της διακονίας» θα περπατούσε και θα μιλούσε κανονικότατα.

Παπούτσια: Δεν πρέπει να μπαίνουν ανάποδα γιατί φέρνουν στη ζωή μας αναστάτωση.

Πεθαμένος: Όταν η καμπάνα του χωριού ηχούσε πένθιμα αναγγέλλοντας το θάνατο κάποιου ανθρώπου, οι οικοκυρές άδειαζαν τα σταμνιά τους και έτρεχαν να προμηθευτούν με φρέσκο νερό από τη βρύση, γιατί πίστευαν πως μέσα στο παλιό έπλυνε το σπαθί του ο Χάρος. Πίστευαν επίσης πως ο πεθαμένος που τριμηνίζει, δηλαδή χρειάζεται μέρες από τρεις μήνες για να ποσαραντώσει, θα πάρει κι άλλους μαζί του. Το δε λείψανο έπρεπε να βγει από το σπίτι πρώτα με τα πόδια και ύστερα με το κεφάλι. Αν έβγαινε με το κεφάλι θα έπαιρνε κι άλλους μαζί του.

Πέταλο αλόγου: Φέρνει γούρι και καλή τύχη.

Προζύμη: Δεν πρέπει να το δουν τ` άστρα και το φεγγάρι γιατί δε θα πετύχουν τα ψωμιά.

Προξενητής: Έπρεπε να φορά ένα ρούχο του από την ανάποδη και να φεύγει από την ίδια πόρτα που μπήκε, αν ήθελε να πετύχει το προξενιό.

Πρωτοχρονιά: Την ώρα που αλλάζει ο χρόνος καλό είναι να σπάτε ένα ρόδι. Αυτό θα βοηθήσει να έχετε πλούσια και γλυκιά χρονιά όπως ακριβώς είναι και το φρούτο αυτό.

Σκόρδο: Κρεμιέται σε περίοπτη θέση του σπιτιού για να διώχνει το κακό μάτι.

Σκούπισμα: Όταν κάποιο μέλος της οικογένειας έφευγε για ταξίδι δεν σκούπιζαν μέχρι να φτάσει στον προορισμό του. Μα ούτε και την ώρα που βασίλευε ο ήλιος σκούπιζαν.

Τίμιος Πρόδρομος: Τη μέρα που η εκκλησία μας γιορτάζει την αποκεφάλιση του Τιμίου Προδρόμου οι γυναίκες του χωριού δεν έκοβαν το κρεμμύδι από το κεφάλι, από σεβασμό και πίστη προς τον Άγιο. Επίσης, γύρω στο μεσημέρι, την ώρα που ο ήλιος ήταν κατακόρυφος, έβγαιναν έξω στην αυλή και κοιτούσαν τη σκιά τους. Αν παρ` ελπίδα δεν είχε κεφάλι σήμαινε πως θα πέθαιναν σύντομα.

Τρίτη και 13: Η Τρίτη θεωρείται άσχημη κι εφιαλτική για τους προληπτικούς μέρα. Ημέρα Τρίτη ήταν που έπεσε η Κωνσταντινούπολη στα χέρια των Τούρκων. Ο δε αριθμός 13 συμβολίζει το δέκατο τρίτο μαθητή του Χριστού, ο οποίος τον πρόδωσε. Με λίγα λόγια χαλά την ομορφιά και την αρμονία του αριθμού δώδεκα, που ήταν οι αφοσιωμένοι μαθητές του Χριστού.

Χρήματα: Αν βρεις στο δρόμο σου κάποιο νόμισμα να το πάρεις, έστω κι αν είναι μικρό. Θα σου φέρει τύχη κι επιτυχία στη δουλειά σου.

Ψαλίδι: Όταν το ψαλίδι παραμένει ανοιχτό γινόμαστε στόχος κουτσομπολιών.

Ψωμί: Το ψωμί δεν πρέπει να τοποθετείται στο τραπέζι ανάποδα, αλλά ούτε και να δρασκελίζονται τα ψίχουλά του (πολουβίδκια). Ούτε όμως να πετάμε και τα κομμάτια που μας απομένουν, γιατί θα δει ο Θεός την ασέβειά μας και θα μας τιμωρήσει με πείνα.

 

Τ` ακόλουθα ήταν σε όλους γνωστά, ακόμη και στα μικρά παιδιά:

Αν σε τρώει η μύτη σου θα κλάψεις.

Αν σε τρώει το δεξί σου χέρι θα δώσεις χρήματα.

Αν σε τρώει το αριστερό σου χέρι θα πάρεις χρήματα.

Αν σε τρώσει η πλάτη σου κάποιος θα σε δείρει.

Αν έλλεται το δεξί σου μάτι θα δεις αγαπημένο πρόσωπο.

Αν έλλεται το αριστερό σου μάτι θα δεις κάποιον που δεν συμπαθείς.

Αν σφυρίζει το δεξί σου αφτί σε επαινούν, αν το αριστερό σου σε κακολογούν.

Αν νίβεται η γάτα σου θα σου έρθουν ξένοι.

Αν έρθει πουμπουρίδα (είδος πεταλούδας) στο σπίτι σου θα έχεις επισκέψεις.

Αν φτερνίζεσαι κάποιοι μιλούν για σένα.

Αν αφήνετε ανοιχτές τις ντουλάπες σας, θα γίνετε στόχος κουτσομπολιών.

Μια μπλε χοντρούλα κρεμασμένη στο χέρι ή το λαιμό, διώχνει μακριά το κακό μάτι.

Το γέλιο της Παρασκευής εν κλάμα του Σαββάτου.

Αν πάρεις σαπούνι από το χέρι κάποιου θα τον μισήσεις.

Αν σκουπίσεις τα χέρια σου στην ποδιά κάποιου συγγενή ή φίλου θα δυσαρεστηθείτε.

Να φοβάσαι τη γυναίκα τη δασύτριχη και τον άντρα το σπανό.

Αν κοιταχτείς στον καθρέφτη γύρω στα μεσάνυχτα θα δεις το χάρο σου.

Δουλειές που αρχίζουν Τρίτη και τελειώνουν Σάββατο δεν στεριώνουν.

Για να μην σπάζεις πράγματα τρίβεις τα χέρια σου με το ρούχο της κουφής.

Όταν κάποιος δρασκελούσε κατά λάθος ένα μωρό, έπρεπε να στραφεί και να το ξεδκιασιελλίσει, διαφορετικά θα έμενε κοντό.

Όταν ένα παιδί συνηθίζει την ώρα που κάθεται να κουνά τα πόδια του, θα έρθουν οι «ρκοφελέτες». (Αυτοί που τους χρωστάμε)

Αν κάποιο παιδί την ώρα που κοιμάται τρίζει τα δόντια του, θα πεθάνουν οι γονείς του.

 

Η Τρυπημένη

Προς τα νότια του χωριού και μέσα στα χωράφια, βρίσκεται από αρχαιοτάτων χρόνων μια μεγάλη γκριζόμαυρη πέτρα που είναι σε όλους γνωστή ως «Τρυπημένη». Αυτή η πέτρα έχει μιαν αρκετά μεγάλη στενόμακρη τρύπα μέσα από την οποία θα μπορούσε να περάσει έναν αρκετά λεπτοκαμωμένο άτομο.

Οι άνθρωποι των παλιών χρόνων πίστευαν πως η Τρυπημένη είχε θεραπευτικές ιδιότητες, γι` αυτό όταν κάποιος ασθενούσε οι συγγενείς του φρόντιζαν να περάσουν τον ίδιο, ή έστω τα ρούχα του δια μέσου της τρύπας εκείνης και ήταν σίγουροι πως μ`αυτό τον τρόπο ο άρρωστος θα γινόταν εντελώς καλά.

Για τον ίδιο λόγο έδεναν στους θάμνους, γύρω από την Τρυπημένη, κάποιο ρούχο του ασθενή πιστεύοντας πως η δύναμη της πέτρας θα επενεργούσε θετικά πάνω του και θα έβρισκε τη γιατρειά του.

 

Άλλη μια δεισιδαιμονία, όχι και τόσο γνωστή, είναι η ακόλουθη:

Για να στεριώσει μια εκκλησία έπρεπε κάποιος να προσφερθεί να κτιστεί η σκιά του μέσα στα θεμέλια της. Όταν λοιπόν κτιζότανε η εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου στο χωριό μας, οι μάστορες και όλοι οι κάτοικοι του χωριού αναζητούσαν εθελοντή, για το σκοπό αυτό. Δυσκολεύονταν όμως να τον βρουν γιατί ήταν σε όλους γνωστό πως αυτός που θα το έκανε ήταν σαν να υπόγραφε συμβόλαιο με το θάνατο. Υπήρχε βλέπετε η πρόληψη πως πριν περάσουν σαράντα ημέρες θα πέθαινε.

Παρόλα αυτά, ένας ευσεβής και πιστός άντρας, ο Χατζηγληόρης, αγνόησε το θάνατο και προσφέρθηκε να κτιστεί η δική του σκιά μέσα στα θεμέλια του ναού. Και φυσικά πριν περάσουν οι σαράντα μέρες απεβίωσε. Κανείς όμως δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν ο θάνατός του ήταν αποτέλεσμα της πράξης του ή της σοβαρής ασθένειας που είχε...

Αντιγόνη Χριστοδουλίδου

 
     
     

©   Antigoni  Christodoulides  ¤  Αντιγόνη  Χριστοδουλίδου   -  All rights reserved